کد مطلب:44324 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:36

گنجینه پرسمان » خانواده و زندگي

اين جانب دختري 22 ساله هستم كه با اجبار خانواده با پسري ازدواج كردم و دو سال است كه به خانه پدرم آمدهام هميشه احساس ميكنم كه با شوهرم رابطه غير مشروع دارم. لطفاً بفرماييد آيا اصلاً اين عقد صحيح بوده است و يا اين چنين عقدي نياز به طلاق دارد؟ اين شخص نفقه نداده است و اگر طلاق ندهد تكليف من چيست؟

خواهر گرامي، جواب پرسش شما ميطلبد كه چند محور بيان گردد:

1- بطلان و عدم بطلان عقد

در حوزه فرهنگ اسلام تشكيل نظام خانوادگي بايد بر اساس رضايت دو ركن اصلي خانواده يعني پسر و دختر به وجود آيدك زيرا آنها هستند كه مسير پرفراز زندگي را طي ميكنند. اگر ازداج بر اساس اكراه و اجبار و عدم رضايت دختر و پسر شكل گيرد، نظام مقدّس خانوادگي آسيبپذير ميشود و ساختمان خانواده فرو ميريزد؛ از اين رو در اسلام براي تشكيل خانواده ضابطهپذير و موفق، اجازه دختر و پسر شرط شده است. آيت اللَّه فاضل لنكراني مينويسد: اگر زن و مرد يا يكي از آن دو را به ازدواج مجبور نمايند و بعد از خواندن عقد راضي شوند و بگويند به آن عقد راضي هستيم، عقد صحيح است.(1) از اين فتوا استفاده ميشود كه در ازدواج رضايت دو طرف عقد شرط است و اگر عقد بدون رضايت دختر و پسر به وجود آيد، باطل است. از سوي ديگر اكثر فقها اجازه پدر و جد پدري را براي ازدواج دختر شرط ميدانند. امام راحل مينويسد: دختري كه به حد بلوغ رسيده و رشيده است، يعني مصلحت خود را تشخيص ميدهد، اگر بخواهد شوهر كند، چنانچه باكره باشد، احتياط است از پدر يا جد پدري خود اجازه بگيرد و اجازه مادر و برادر لازم نيست.(2)

اجازه پدر و مادر و يا جد در ازدواج دختر بدان معنا نيست كه شخصيت دختر ناديده گرفته شده باشد، بلكه اجازه ولي به خاطر آن است كه پدر دلسوزترين فرد براي فرزند خود بوده و تجربه بيشتري دارد. به قول حافظ:

نصيحت گوش كن جانا كه از جان دوستتر دارند

جوانان سعادتمند پندپذير دانا را

بي پير مرو در خرابات

هر چند سكندر زماني

اگر ازدواج بدون رضايت شما شكل گرفته باشد، عقد باطل بوده و به طلاق نياز ندارد، زيرا اصلاً عقدي به وجود نيامده است تا نياز به طلاق باشد.

بيان اين نكته ضروري است: براي عدم رضايت خود به ازدواج بايد شاهد و دليل داشته باشيد، زيرا برخي از زنان بعد از عقد كه با شوهر خود اختلاف دارند، ادعاي ميكنند كه به ازدواج راضي نبودهاند. وانگهي چه كسي شما را عقد كرده است؟ مگر عقد كننده از شما رضايت نطلبيده است؟ اگر از شما اجازه نگرفته و عقد را خوانده است بدون شك باطل است و نيازي به طلاق و نفقه ندارد ولي اگر به حسب ظاهر و تحت فشار پدر و مادر (بله) گفته باشيد، قطعاً عقد صحيح است و نياز به طلاق دارد.

2- ندادن نفقه

بي ترديد نفقه زن بر شوهر واجب است. امام خميني مينويسد: زني كه عقد دائمي شده نبايد بدون اجازه شوهر از خانه بيرون رود و بايد خود را براي هر لذّتي كه ميخواهد تسليم نمايد، و بدون عذر شرعي از نزديكي كردن جلوگيري نكند واگر در اينها از شوهر اطاعت كند تهيه غذا و لباس و منزل او بر شوهر واجب است و اگر تهيه نكند، چه توانايي داشته باشد يا نداشته باشد، مديون زن است... اگر زن در كارهايي كه در مسئله پيش گفته شد، اطاعت شوهر نكند، گناهكار است و حق غذا و لباس و منزل و همخوابي ندارد ولي مهر او از بين نميرود.(3)

از فتواي امام استفاده ميشود كه نفقه زن بر شوهر در صورتي واجب است زن از شوهر اطاعت كرده و بدون اجازه شوهر خانه را ترك نكند، اما اگر زن از شوهر تمكين نكرده و از وي اطاعت نكند و بدون اجازه شوهر خانه را ترك كند، نفقه زن بر مرد واجب نيست البته تشخيص اين كه زن از شوهر اطاعت كرده يا نه بايد به دست مراجع قانوني همانند دادگاه باشد.

3- طلاق دادن

در حوزه تعليماتي اسلام فروپاشي نظام خانوادگي نكوهش شده است. از سوي ديگر اسلام نظام خانوادگي را كه بر اساس تفاهم و محبّت و همسويي به وجود نيامده باشد نميپذيرد. بر اين اساس طلاق را مطرح كرده است. البته همان طور كه بيان شد اگر ازدواج بدون رضايت شما شكل گرفته باشد، عقد باطل است و نياز به طلاق ندارد و شما ميتوانيد بدون طلاق از شوهرتان جدا شويد ولي جدايي بدون هماهنگي با مراجع قانوني مانند دادگاه ممكن است پيامدهاي منفي را در پي داشته باشد، از اين رو بايد به دادگاه رجوع نموده و عدم رضايت خود را درباره ازدواج مطرح كنيد، تا از هر گونه پيامدهاي آسيب آفرين جلوگيري شود. دادگاه نيز شوهر شما را راضي و يا مجبور به طلاق نموده و يا اصلاً عقد را باطل اعلام ميكند. بر اين اساس رجوع به دادگاه و تقاضاي طلاق يكي از راهكارهاي قانوني جدايي شما از شوهرتان است.

4- روابط با شوهر

يكي از راهكارهاي روابط مشروع دختر و پسر، عقد خواندن است كه بايد با رضايت دختر و پسر به وجود آيد؛ از اين رو اگر رضايت وجود نداشته باشد، عقد باطل است ولي اگر به حسب ظاهر به دليلي قبل از عقد و يا بعد از اجراي عقد رضايت دختر جلب شود، عقد صحيح است، ولي اگر بدون اجازه عقد كننده باطل ميشودو هر گونه روابط زن با چنين شوهري غير مشروع است همان طوري كه خود شما نيز چنين احساسي داشتهايد.

پي نوشتها:

1. توضيح المسائل، ص 461.

2. همان، ص 406.

3. امام خميني، توضيح المسائل، ص 411.